ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:

Η Παλαίπαφος ήταν μια από τις πλουσιότερες θέσεις του νησιού κατά την αρχαιότητα. Η θέση συνδέεται πρωτίστως με την πανάρχαια λατρεία της Κυπρίας Θεάς που μετέπειτα συνδέθηκε με την Αφροδίτη.

Η κατοίκηση στο χώρο χρονολογείται από την Ύστερη Εποχή του Χαλκού (περ. 1600 π.Χ.), όταν η Παλαίπαφος γνωρίζει την πρώτη της ακμή. Η κατοίκηση στον χώρο επιβεβαιώνεται από τις μεγάλες ποσότητες ευρημάτων σε ταφικά σύνολα. Τα πλούσια κτερίσματα από χρυσό, χαλκό και ελεφαντοστό μαρτυρούν ευημερία μεταξύ των κατοίκων και εμπόριο με λαούς της δύσης και της ανατολής.

Τον 7ο αιώνα π.Χ., το όνομα του βασιλείου Πάφος εμφανίζεται για πρώτη φορά σε Ασσυριακή επιγραφή (πρίσμα Εσαρχαδδών) και ο πρώτος ιστορικά καταγραμμένος βασιλιάς της Πάφου ήταν ο Ετέανδρος. Οι βασιλιάδες της Πάφου κληρονομούσαν πολιτικό αλλά και θρησκευτικό αξίωμα και ο τίτλος τους ήταν «Βασιλιάς της Πάφου και Ιερέας της Άνασσας».

Η Παλαίπαφος ήταν η πρωτεύουσα του βασιλείου της Πάφου μέχρι το 320-300 π.Χ. όταν ο τελευταίος βασιλιάς της ο Νικοκλής μετέφερε το διοικητικό και οικονομικό κέντρο στη Νέα Πάφο. Έκτοτε η πρωτεύουσα του βασιλείου γίνεται η Νέα Πάφος, ενώ η Παλαίπαφος διατηρεί τη σπουδαιότητα της λόγω της λατρείας της Αφροδίτης. Το 284 π.Χ. οι Πτολεμαίοι κυριαρχούν στο νησί και Παλαίπαφος μετατρέπεται από αστικό σε λατρευτικό κέντρο.

Κατά τη Ρωμαϊκή περίοδο παρατηρούνται πολλές ανακατασκευές στην Παλαίπαφο, με τα ψηφιδωτά δάπεδα να αντανακλούν μια περίοδο ευημερίας. Η Παλαίπαφος παραμένει σπουδαίο λατρευτικό κέντρο ενώ παράλληλα γίνεται και το κέντρο ελέγχου κοπής χάλκινων νομισμάτων στο νησί. Τον 4ο αιώνα μ.Χ. με την διάδοση του Χριστιανισμού, οι θρησκευτικές και πολιτιστικές δραστηριότητες στο ιερό της Παλαιπάφου διακόπτονται και κατά συνέπεια η πόλη παρακμάζει για πρώτη φορά στην ιστορία της.

Τον 12ο αιώνα μ.Χ. η Παλαίπαφος αναβιώνει και μετατρέπεται σε διοικητικό κέντρο ελέγχοντας την παραγωγή ζάχαρης που εισήγαγαν οι Λουζινιάν στο νησί. Στα τέλη του 16ου αιώνα τα Κούκλια υπάγονταν στην διοικητική επικράτεια της Πάφου. Τον 19ο αιώνα το χωριό είχε σχεδόν ερημωθεί.

Με τις ανασκαφές η σημαντικότητα του χώρου ως διοικητικό και ως θρησκευτικό κέντρο της αρχαιότητας αναβιώνει και το 1980 η Παλαίπαφος εντάσσεται στον κατάλογο των Μνημείων Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO.